Malaya İç Savaşı

Malaya İç Savaşı (Malayca: Darurat Malaya) 1948-1960 yıllarında ülkeyi İngiliz sömürgesi olmaktan çıkartarak sosyalist bir ülke haline getirmek isteyen Malaya Komünist Partisi liderliğindeki Malaya Ulusal Kurtuluş Ordusu ile Britanya İmparatorluğunun bölgedeki denetiminin sürerek komünizm ideolojisine karşı mücadele veren İngiliz destekli Malay Federasyonu arasındaki iç savaştır.

Arka plan

Komünist önder Lee Min (1951)

19.yüzyılın başlarından itibaren Britanya sömürgesi olan Britanya Malayasında II. Dünya Savaşı'nın yarattığı ekonomik sıkıntılar etkileyici olmuştur. Ülkedeki kârlı kauçuk kaynaklarının yağmalanmasını, yoğun işsizlik, düşük ücretler ve başta yiyecek fiyatları olmak üzere aşırı enflasyon yaşam koşullarını zorlaştırmıştır. Ülkede güçlenen sendikalar ve Malaya Komünist Partisi'nin etkisi sayesinde önemli grevler yaşanmış, işçiler haklarını aramaya başlamıştır. Komünistlerin 29 Ocak 1946 tarihinde örgütledikleri 24 saatlik genel grev başarılı olmuştur. Emekçilerin örgütlenerek sömürge ekonomik işleyişinin bozulmasına engel olmak isteyen İngilizler ellerindeki zor aygıtıyla grevleri kırmaya çalışmış, işçi önderlerini tutuklamış, grevci işçileri evlerinden atmış, katliamlar gerçekleştirmiştir. Sömürge idaresinin bu baskı yöntemlerine şiddetle cevap verilince bölgedeki plantasyon sahiplerine saldırılar başlamış, bu da idarenin daha sert adımlar atmasına yol açmıştır. Savaşın ardından ABD'ye olağanüstü borçları bulunan Britanya İmparatorluğu çok kârlı kauçuk ve kalay madenlerine el koymaktaydı. Buradan elde edilen kâr o boyuttaydı ki, Malaya'dan elde edilen gelir, İngiltere'nin adadan yaptığı ihracattan çoktu. Savaşın ardından ortaya çıkan ulusal bağımsızlık hareketlerine karşı koyamayacağını anlayan İngilizler, kendileriyle uyumlu hükûmetlere iktidarı devrederek ülkedeki ekonomik sömürü mekanizmalarını korumayı amaçlıyordu.

Komünistlerin konumu

Ana madde: Malaya Komünist Partisi

Ülkede İngiltere'nin sömürge yönetimine karşı ulual bağımsızlık mücadelesi veren Chin Peng liderliğindeki komünistler 1941 yılından itibaren Japonya işgaline karşı silahlı mücadele etmekteydi. Müttefikler II. Dünya Savaşı sırasında 16 Şubat 1942'de Singapur'da teslim olarak tüm bölgeyi Japonların egemenliğine bırakmıştı. Bu dönemde komünistler Müttefik Devletler tarafından iletilen istihbarat, mühimmat ve silahlar sayesinde önemli bir direniş gücü olmuş, ülkenin Japon işgalinden kurtulması için belirleyici olmuştur. Ancak savaşın sona ermesiyle beraber militanlar silahlarını teslim etmeyi kabul etmemiş, yeniden tesis edilmeye çalışılan İngiliz denetimine karşı çıkmıştır. Komünistler bölgede başarılı olan Çin Devrimi'nden dersler çıkarmış ve benzer strateji uygulamaya girişmiştir.

İç savaş

Malaya Ordusu tarafından gerçekleştirilen bir harekât

İç savaşın ilk döneminde komünist gerillalar kırda kurtarılmış bölgeler yaratmaya çalışmış ancak başarılı olamamıştır. Britanya İmparatorluğu daha henüz Avrupa Cephesinde "insanlığı demokrasi lehine kurtaran" güç olmaktan Asya'daki sömürgelerini elden çıkarmamak için her türlü savaş suçu işleyebilen bir güç haline geçmiştir. İngilizler tarafından iç savaş yerine olağanüstü durum ve terör durumu olarak tanımlanan savaşta çok çeşitli uygulama gerçekleştirilmiştir. Sivil halka ait özel mülk gerillalara destek verme savıyla yakılmış, halk toplama kamplarına sürülmüş, komünist olduğundan şüphelenilenler yerinde infaz edilmiştir. Britanya zulmüne karşı halk komünistlere destek verse de askeri yardım alamayan gerillalar uzun vadeli bir savaşta başarılı olamamıştır. Ayrıca ABD eliyle desteklenen İngilizler son teknoloji helikopterler, kimyasal silahlar ve özel teçhizatlı komando harekâtlarıyla zafer elde etmiştir. Savaş sırasında Avustralya, Yeni Zelanda gibi kolonilerin yanı sıra ırkçı Güney Afrika rejiminden (o dönem adıyla Rodezya) de destek alan İngilizler kendisine para karşılığı yerli işbirlikçiler bulmuştur. Ücra bölgelerden getirilen vahşi kabile avcılarına öldürüp kelleleri getirilen her komünist için ödeme yapılacağına dair yapılan anlaşma üzerine savaş canice bir hal almıştır.

Sonuçlar

Savaşta düzenli birliklere yanıt veremeyen komünistler 1957 sonuna gelindiğinde hem sayıca azalmış hem de Britanya'nın ülkeye egemenliği belirgin hale gelmiştir. Cangılda hayatta kalan gerillalar savaşarak ölmeyi veya sürgüne gitmeyi seçmek durumunda kaldılar. 1957 yılında Britanya yanlısı rejim Malaya'nın bağımsızlığını ilan edince komünistlerin bağımsızlık mücadelesi amaçları da bir ökçüde boşa düşmüş oluyordu. Takip eden dönemde gerillalar teslim olacak veya Tayland sınırına çekilecektir. 31 Temmuz 1960 tarihinde Britanya yanlısı Malaya hükûmeti olağanüstü hal durumunun sona erdiğini ilan etmiş, komünist liderler de bir süre Tayland'da kaldıktan sonra Çin'e geçmiştir.

Savaşın sonunda yaklaşık 7 bin gerilla öldürülmüş, 1287 gerilla yakalanmış, 2702 tanesi de teslim olmuştur. 1346 Malaya askerinin yanı sıra Britanya Ordusuna mensup 519 kişi hayatını kaybetmiştir. Çatışmalar sırasında en az 2500 sivil hayatını kaybetmiş, yaklaşık 800 kişi de kaybolmuştur.

Savaş suçları

10 Mayıs 1952 tarihli Daily Worker gazetesi tarafından ifşa edilen savaş suçları

Savaş sırasında Britanya tarafı ve ona bağlı güçler tarafından yoğun bir şekilde savaş suçu işlenmiştir:

• Yargısız ve yerinde infaz
• Sivillere yönelik katliamlar
• Köy boşaltma ve yakma
• Savaş esirlerinin infaz edilmesi
• Yakıp yıkma taktiği
• Hırsızlık, zorla el koyma, sabotaj ve kundaklama
• İşkence
• Kelle avcılığı
• Toplama kampları

Günümüze etkileri

1960'lı yıllarda ABD'nin başta My Lai Katliamı olmak üzere Vietnam Savaşı sırasında işlenen savaş suçlarının ortaya çıkması üzerine Britanya'nın Malaya'da işlediği suçların da incelenmesi gündeme gelmiştir. Ancak Britanya Hükûmeti nezdinde açılan soruşturmalar örtbas edilmiştir. Öte yandan Operation Legacy kapsamında MI5 ve Metropoliten Polis Teşkilatı Britanya'nın sömürge dönemine dair savaş suçu içeren belgeleri imha ettiği bilinmektedir.